به گزارش پايگاه خبري تحليلي پيرغار فرهاد نظريان ساماني در يادداشتي نوشت:
نيکلا ماکياولي که بنياد نظريه ماکياوليسم را پيرامون روش و هدف در سياست قرار داده در کتاب شهريار خود، هدف عمل سياسي را دستيابي به قدرت مي‌داند و بنابراين، آن را محدود به هيچ حکم اخلاقي نمي‌داند و در نتيجه به کار بردن هر وسيله‌اي را در سياست براي پيشبرد اهداف مجاز مي‌شمارد و بدين گونه سياست را به کلي از اخلاق جدا مي‌داند.
ماکياولي معتقد است، زمامدار اگر بخواهد باقي بماند و موفق باشد نبايد از شرارت و اعمال خشونت آميز بترسد. زيرا بدون شرارت، حفظ دولت ممکن نيست. حکومت براي نيل به قدرت، ازدياد و حفظ و بقاي آن مجاز است به هر عملي از قبيل کشتار، خيانت، ترور، تقلب و. . . دست بزند و هرگونه شيوه‌اي حتي منافي اخلاق و شرف و عدالت براي رسيدن به هدفش روا مي‌دارد. اين مکتب بر اين باور است که رجل سياسي بايد کاملاً واقع‌بين و مادي و جدّي باشد، آنگونه سخت‌گير باشد که اگر تکاليف ديني، اخلاقي و احساسات سد راه او شود؛ از آنها صرف‌نظر کند و هدفي جز رسيدن به مقصود نداشته باشد. ماکياول مکتبي را بنيان گذاشت و خود در اين مکتب سياسي، مظهر يک سياستمدار حسابگر و حيله بازي شناخته شد که فلسفه‌اش اين است: «هدف وسيله را توجيه مي‌کند.»
اين مکتب و اجزاي آن نخستين بار در کتاب «شهريار» به دست ماکياولي به رشته تحرير درآمد. بحث اساسي «شهريار» اين است که هر عملي که براي بهبود وضع کشور انجام مي‌گيرد، قابل توجيه است و موازين اخلاقي حيات اجتماعي و زندگي خصوصي با هم متفاوت است. طبق اين نظريه، سياستمدار يا مملکت‌دار مي‌تواند براي منافع عمومي دست به هرگونه اقدام شديد و غيرعادلانه‌اي بزند و به هرگونه حيله و فريبي متوسل شود که اين امور در زندگي شخصي نه تنها نفرت‌انگيز، بلکه جرم شمرده مي‌شود.
رئيس‌جمهور در نطقي در جمع روساي دانشگاه‌ها و معاونان و مسئولان وزارت علوم، تحقيقات و فناوري، با چرخشي 180 درجه‌اي از مواضع قبلي خود که بارها منتقدين را ستايش و نقد دولت توسط آنها را امري پسنديده خطاب مي‌کردند، منتقدين به اقدامات اخير دولت همچون توافقنامه ژنو را عده‌اي بي‌سواد خطاب کرده و از حضار در همايش خواستار ورود به اين مقوله شده است.
اين قضيه که شايد به گونه‌اي از جاده اخلاق و انصاف خارج شده است امروز به تنهايي مي‌تواند دلهره رسوخ نگاه ماکياوليستي را در دل تمام دلسوزان دولت ايجاد کند. امروز اگر در رسيدن به اهدافي که به زعم دولتي‌ها براي کشور سودمند است، بخواهيم از هر شيوه‌اي درصدد توجيه آن برآييم و در اين راه انتقادي هم باشد آن را با شيوه‌هاي خارج از اعتدال پاسخگو باشيم، اگر نگوييم ماکياوليسم محض ولي شبيه‌ترين نگاه به آن خواهد بود. دستگيري مدير مسئولان روزنامه‌هايي که صرفاً از روي دلسوزي انتقاد مي‌کنند يا حتي بستن برخي روزنامه‌ها لااقل در دولتي که شعار اعتدال و استقبال از منتقدين را با خود يدک مي‌کشد، پسنديده نخواهد بود.
نمونه ديگري که ذهن نگارنده را به رسوخ ديدگاه مذموم ماکياوليستي در دولت سوق مي‌دهد، توزيع سبد کالا است. شايد به زعم عده‌اي اين سبد کالا از روي بي‌تدبيري انجام شده و به گونه‌اي امروز تبديل به پاشنه آشيل دولت گشته است. ولي اين امر تحليل ديگري نيز به خود مي‌پذيرد و آن اين است که پيرو سياست «هدف وسيله را توجيه مي‌کند» امروز با به نمايش گذاشتن صف‌هاي طولاني مردم براي گرفتن سبد کالا آن هم در زمستان سرد و برفي که يادآور سال‌هاي اوليه انقلاب و نمايشي از چهره فقيرانه ملت مي‌باشد، شايد موضوع ابزاري براي توجيه تمام منتقديني خواهد شد که امروز از توافقنامه ژنو انتقاد مي‌کنند.
درباره اين موضوع اين را بايد گفت که اولاً زير سؤال بردن کرامت مردم و حقير کردن ملت به خاطر توجيه اقدامات کار ناشايستي است و در ثاني اگر اين منظور در کنه اين قضيه باشد، خبر از بي‌اطلاعي دولتمردان نسبت به فرهنگ ملت دارد، چراکه سيستم کوپنيسم يک امر خاطره‌انگيز است و ريشه در فرهنگ سنتي مردم دارد. در هر صورت شايد نگاه ظاهري با نگاه عميق به قضيه تفاوت زيادي داشته باشد و شلختگي در توزيع اين کالا را به پاي بي‌تدبيري گذاشت، ولي به گونه‌اي به نظر مي‌رسد که در پشت پرده حکايتي ديگر نهفته باشد.
در هر صورت اينها کاملاً به ضرر منافع نظام تمام مي‌شود و شايد کدها و آدرس‌هاي غلطي باشد که به نظام خصم (امريکا) مي‌دهيم و دولتمردان با هوشياري تمام مراقب موضع‌گيري‌ها و اقدامات خود باشند. در بحبوحه مذاکرات ژنو خبر اشتباه خالي بودن خزانه در صحن علني مجلس گفته مي‌شود و هرچند همين مورد در توجيه اهداف باشد، ولي در نگاه عميق باعث خالي شدن دستان فرزندان اين مرز و بوم در مذاکرات هسته‌اي شد و کشورهاي خصم با گرفتن اين آدرس غلط، درصدد تحميل خواسته‌هاي خود شدند. به هر حال دوري جستن از نگاهي که تشابه زيادي به نگاه ماکياوليستي دارد، يک امر موکد براي دولت است چرا که از بار آن «صداقتي» که بارها از طرف دولتمردان به مردم وعده داده شده است، مي‌کاهد.
منبع: جهان بين نيوز