به گزارش پايگاه خبري تحليلي پيرغار، يکي از واجبات و فروع دين ما که از اهميت بسياري بر خوردار است فريضه امر به معروف و نهي از منکر است که علي رغم اهميت آن خواسته يا نا خواسته در حال کم رنگ شدن است. نقش هر مسلمان در تعيين سرنوشت جامعه و تعهدي که بايد در پذيرش مسؤليت هاي اجتماعي داشته باشد، ايجاب مي کند که او ناظر و مراقب همه اموري باشد که پيرامون وي اتفاق مي افتد. اين مطلب در فقه اسلامي تحت عنوان امر به معروف و نهي از منکر مطرح شده و از مهم ترين مباني تفکر سياسي يک مسلمان به شمار مي رود؛ چنان که از مهم ترين فرايضي است که وجوب کفايي آن ضروري دين شناخته شده و ضامن بقاي اسلام است.

اهميت امر به معروف از لسان قرآن،پيامبر و اهل بيت

قرآن کريم در بيان صفات ممتاز مؤمنان مي فرمايد:
«وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ يُقِيمُونَ الصَّلاهَ وَ يُؤْتُونَ الزَّکاهَ وَ يُطِيعُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ»
مردان و زنان با ايمان ولي (و يار و ياور) يکديگرند، امربه معروف و نهي ازمنکر مي کنند، نماز را برپا مي دارند و زکات را مي پردازند و خدا و رسولش را اطاعت مي کنند.

يامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) فرمود: «کسي که امر به معروف و نهي از منکر مي کند، جانشين خداوند در زمين، و جانشين پيامبر و کتاب او است.» اين روايت بيانگر اين است که اين فريضه بزرگ قبل از هر چيز يک برنامه الهي است و فلسفه ارسال رسل و نزول کتب آسماني، همه جزء اين برنامه است.مردي محضر پيامبر (صلي الله عليه و آله) شرفياب شد در حالي که حضرت بر فراز منبر نشسته بود و پرسيد: «من خير الناس»؛ بهترين مردم کيست؟
پيامبر (صلي الله عليه و آله) فرمود: «آن کس که از همه بيشتر امر به معروف و نهي از منکر کند، و آن کس که از همه پرهيزگارتر باشد و در راه خشنودي خداوند از همه بيشتر گام بردارد.»همچنين آن حضرت در روايتي ديگر در اهميت اين واجب الهي فرمود: پيروان من تا زماني که امر به معروف و نهي از منکر مي کنند و در راه خير يکديگر را کمک مي نمايند، طريقه خير و سعادت را مي پيمايند؛ ولي آن گاه که اين واجب الهي را ترک کنند، برکات از آنان گرفته مي شود؛ دسته اي از آنها بر عده ديگري چيره مي گردند و يار و ياوري براي آنها در زمين و آسمان پيدا نخواهد شد.

امام علي (عليه السلام) فرمود: «عده اي از مردم با دست و زبان و قلب، با منکرات مبارزه مي کنند و اينها جامع تمام خوبي هايند و کساني که از هيچ راه، نهي از بديها نمي کنند، مردگاني زنده نما بيش نيستند.» آن حضرت درباره اهميت اين دو فريضه فرمود: «همه کارهاي نيک و جهاد، در برابر امر به معروف و نهي از منکر، مانند قطره اي در برابر درياست.»با توجه به اهميت اين مسئله، دانشمندان اسلامي، آن دو را اساس و قطب دين خوانده اند: «امر به معروف و نهي از منکر، از نظر عقل و شرع مقدس، از مهم ترين واجب ها، بلکه اساس شريعت حيات بخش اسلام و از برترين عبادتهاست.»

امام حسين(ع) نيز فرمودند:«لا يحل لعين مؤمنة ترى الله يعصى فتطرف حتى تغيره.» بر هيچ چشم مؤمني حلال نيست ببيند با خداوند متعال عصيان و مخالفت مي شود و از آن چشم پوشي کند مگر اينکه آن را تغيير دهد.

قيام امام حسين  نيز براي تحقق امر به معروف و نهي از منکر بود؛ چنان که در وصيت نامه خود به برادرش محمد بن حنفيه به صراحت مي فرمايد: «هدف من از اين حرکت اصلاح طلبي در امت جدم است و مي خواهم امر به معروف و نهي از منکر کنم و بر طبق روش و سيره پيامبر و علي(ع) عمل کنم.» همچنين در زيارت معروف وارث که از امام صادق(ع) رسيده است چنين مي خوانيم: «گواهي مي دهم که تو نماز را بر پا داشتي، زکات را پرداختي و امر به معروف و نهي از منکر کردي».
بر اين اساس ماهيت نهضت عاشورا احياي اسلام بود و وجود مقدس حسين بن علي(ع) در اين نهضت عملاً يک آمر به معروف و ناهي از منکر.

*اهميت امر به معروف  و نهي از منکر از منظر رهبر معظم انقلاب

در سال هاي اخير نيز رهبر معظم انقلاب و ديگر مسئولان فرهنگي به احياي اين فريضه بسيار تاکيد داشته و دارند.

رهبر معظم انقلاب در نماز جمعه تهران مورخه 25 / 9 / 1379 فرمودند: آن بخش ديگري که باز آن را مختصر عرض مي کنم که مربوط به عموم مردم است در درجه اول عبارت است از امر به معروف و نهي از منکر در مسائل اجتماعي.البته در مسائل فردي، تقوا خيلي زياد مورد توصيه اميرالمومنين است؛ اما در زمينه مسائل اجتماعي شايد هيچ خطابي به مردم شديدتر،غليظتر، زنده تر و پرهيجان تر از خطاب امر به معروف و نهي از منکر نيست.امربه معروف و نهي از منکر، يک وظيفه عمومي است.البته ما بايد تاسف بخوريم از اين که معناي امر به معروف و نهي از منکر درست تشريح نمي شود.امر به معروف، يعني ديگران را به کارهاي نيک امر کردن.نهي از منکر، يعني ديگران را از کارهاي بد نهي کردن.

*اثرات امر به معروف و نهي از منکر

به يقين احکامي که از سوي شارع بر انسان واجب مي‌شود، حکمت‌ها و مصلحت‌هايي را در خود نهفته دارد و خداوند به خاطر آن مصالح، بندگان را مکلف به انجام آن واجب نموده است.از طرف ديگر در ترک آن نيز مفاسدي وجود دارد که موجب ضرر براي بندگان است؛ از اين‌رو شارع مقدس ترک آن را حرام شمرده است. اگرچه انسان موظف است حتي در صورتي که اين مصالح و مفاسد را نمي‌داند، در مقابل دستورات خداوند مطيع باشد و واجبات را به نيت نزديکي به خداوند و اطاعت اوامر الهي انجام دهد؛ اما روايات علت و آثار بعضي از احکام را به خاطر تأکيد بر آن واجب، بيان نموده‌اند.

امر به معروف و نهي از منکر نيز يکي از احکامي است که در روايات به علت اهميت زياد و تأکيد بيشتر بر آن، بعضي آثار انجام و مضرات ترک آن بيان شده‌ است. از جمله:

-محکم کننده قواي مؤمنين و خوار کننده کافران

يکي از آثار امر به معروف و نهي از منکر، تحکيم قواي مؤمنان و تضعيف دشمنان است؛ زيرا با امر به معروف، خوبي‌ها در جامعه افزايش مي‌يابد که اين مهم، خواسته و آرزوي همه مؤمنين است و جامعه اسلامي در حفظ ايمان خود محکم‌تر و قوي‌تر مي‌شود و نهي از منکر نيز از بدي‌ها مي‌کاهد که مخالف خواسته کافران است؛ زيرا دشمنان اسلام هميشه خواهان رشد فساد و بدي در بين مسلمانان هستند تا به اين وسيله جامعه اسلامي به ذلت و تباهي کشيده شود.

امام علي(ع) در اين‌باره فرموده است: «مَن أمَرَ بالمعروفِ شَدَّ ظُهورَ المؤمنينَ و مَن نَهَي عن المنکرِ أرَغَم أنوفَ الکافرين؛(5) کسي که امر به معروف کند، پشت مؤمنين را محکم کرده و کسي که نهي از منکر کند، بيني کافران را به خاک ماليده است».

-باز دارنده از آتش جهنم

اگر امر به معروف و نهي از منکر با توجه به شرايط آن و با روش درست انجام شود، در ديگران نيز تأثير گذاشته و باعث مي‌شود آن‌ها واجبات را انجام داده و منکر را ترک نمايند و در نتيجه از آتش جهنم نجات يابند.ابي‌بصير مي‌گويد: از امام صادق(ع) در مورد آيه: (قُوا أنْفُسَکُمْ وَ أهْليکُمْ نارً)(6) پرسيدم و عرض کردم: من خودم را مي‌توانم از آتش نگاه دارم، اما اهلم را چگونه از آتش باز دارم؟امام(ع) فرمود: «آنان را به آنچه خداوند امر نموده است، امر کن و از آنچه نهي نموده است، نهي نما. پس اگر از تو اطاعت نمودند، آن‌ها را از آتش باز داشته‌اي و اگر سرپيچي نمودند، وظيفه‌ات را انجام داده‌اي».(7)

در روايت ديگري از امام صادق(ع) آمده است: «وقتي که آيه (قُوا أنْفُسَکُمْ وَ أهْليکُمْ نارً) نازل شد، مردي از مسلمانان گريست و عرض کرد: من از نگهداري خودم ناتوانم. چگونه خانواده‌ام را مراقبت کنم؟ پيامبر(ص) فرمود: کافي است که آن‌ها را به آنچه نفست را به آن امر مي‌کني، امر نموده و از آنچه نفست را از آن نهي مي‌کني، نهي نمايي».(8)بنابراين با توجه به اين روايات، مي‌توان گفت که امر به معروف و نهي از منکر سبب نگهداري از آتش جهنم مي‌شود.

-اقامه واجبات

انسان براي در امان ماندن از اميال و شهوات نفساني، نياز به مراقبت دارد و اين مراقبت نيز به دو صورت ممکن است: مراقبت خود انسان نسبت به نفسش و مراقبت ديگران نسبت به وي. اين دو مراقبت در کنار هم، مي‌تواند نگهدارنده انسان از انجام گناهان و ترک واجبات باشند. وقتي انسان احساس مي‌کند ساير مؤمنين مراقب او هستند، براي حفظ آبروي خويش از انجام گناهان و ترک واجبات مي‌پرهيزد؛ بنابراين جامعه کمتر در معرض گناهان قرار مي‌گيرد و واجبات در آن اقامه مي‌شود.

در روايتي از امام باقر(ع) آمده است: «إنّ الأمرَ بالمعروفِ و النهيَ عن المنکرِ فريضةٌ عظيمةٌ بها تُقامُ الفرائض(10)؛ امر به معروف و نهي از منکر، واجب بزرگي است که بقيه واجبات به وسيله آن اقامه مي‌شود».

*نتايج ترک امر به معروف و نهي ازمنکر

همان گونه که اجراي امر به معروف و نهي از منکر داراي نتايج خوب و ارزشمندي براي جامعه است، ترک اين دو فريضه واجب نيز لطمات و صدمات زيادي به افراد و جامعه وارد مي‌کند و ضررهاي شخصي و اجتماعي فراواني را به بار مي‌آورد.

-شباهت به مردگان

يکي از ضررهاي فردي ترک امر به معروف و نهي از منکر، دل مردگي است. امام علي(ع) مي‌فرمايد: «من ترک انکار المنکرِ بقلبهِ و لسانهِ و يده فهو ميِّتٌ بين الاحياءٍ(11)؛ هر کس نهي از منکر را با قلب و زبان و دست ترک نمايد، مرده‌اي در بين زندگان است».کسي که هيچ کدام از مراحل امر به معروف و نهي از منکر را انجام نمي‌دهد و حتي در قلب نيز از گناه ديگران بدش نمي‌آيد، به يقين مرده‌اي در بين زندگان است. همان‌طور که مرده نمي‌تواند در مقابل رفتار ديگران عکس‌العملي نشان دهد، اين فرد نيز نمي‌تواند در مقابل رفتار ديگران عکس‌العمل نشان دهد.

-فساد اجتماعي

دين اسلام، ديني اجتماعي است که علاوه بر دستورات و وظايف شخصي که سبب کمال انسان مي‌شود، دستورات و وظايف اجتماعي‌اي دارد که باعث رشد و ترقي جامعه مي‌شود.همان‌طور که ترک وظايف فردي ضرر و زيان را براي فرد گنهکار به دنبال دارد، ترک وظيفه اجتماعي نيز ضرر و فساد اجتماعي را در پي دارد.امر به معروف و نهي از منکر که علاوه بر وجوب فردي، يک وظيفه اجتماعي محسوب مي‌شود؛ در صورتي که مورد بي‌توجهي اجتماع قرار گرفته و ترک شود، صدمات و ضررهاي ناشي از ترک آن متوجه همه مردم و اجتماع خواهد شد.

مداومت بر ترک امر به معروف و نهي از منکر سبب مي‌شود که اين امر در جامعه به صورت امري عادي باشد، قبح آن از بين رفته و افراد گنهکار با حيله و نيرنگ، بر جامعه مسلط شده و انسان‌هاي خوب و صالح تحت سلطه آنان قرار گيرند.

-از بين رفتن برکات و خيرات

همان‌طور که بيان شد، هر گناهي علاوه بر عقوبت اخروي، آثار و ضررهاي دنيوي نيز در پي دارد. يکي از ضررهاي ترک امر به معروف و نهي از منکر، از بين رفتن برکات و خيرات مي‌باشد.در حديثي از رسول خدا(ص) آمده است: «لا تَزالُ أمّتي بخيرٍ ما أمَروُا بالمعروفِ و نَهَوا عن المنکر و تعاونوا علي البرِّ، فإذا لم يَفْعَلوا ذلک نُزِعَتْ منهم البرکاتُ و سُلِّطَ بعضُهم علي بعضٍ و لم يکن لهم ناصِرٌ في الارضِ و لا في السماءِ(13)؛ امت من پيوسته به خير هستند، مادامي که امر به معروف و نهي از منکر مي‌کنند و به يکديگر در کار نيک ياري مي‌نمايند. پس هر گاه اين کار را انجام ندهند، برکات از آن‌ها گرفته مي‌شود و بعضي از آن‌ها بر بعض ديگر مسلط مي‌شوند و ياري دهنده‌اي در زمين و آسمان ندارند».ترک اين دو فريضه سبب مي‌شود گناه در جامعه افزايش يابد و واجبات از بين برود که نتيجه زياد شدن گناه و ناديده گرفتن دستورات الهي، از بين رفتن برکات است.

*بي توجهي به امر به معروف و نهي از منکر در جامعه

علي رغم توصيه هاي مکرر متاسفانه شاهديم که در جامعه کنوني ما به اين فريضه الهي توجه قابل ملاحظه اي نمي شود.

بيشترين نمود ضعف عمل دراجراي اين امر، رواج و گسترش زياد بي حجابي و بد حجابي است که به تنهايي منشا خيلي از مفسده ها است و ما شاهد رشد اين پديده در بين جوانان و خانواده ها هستيم. شايد بتوان برنامه هاي هدف دار شبکه هاي مختلف ماهواره و فعاليت هاي ضد فرهنگي شبکه هاي اجتماعي مختلف را جزء علل پيدايش اين اين امر دانست ام  کم کاري مسئولان و بي برنامگي نيز از جمله اين عوامل است.

کم توجهي مسئولان رواج اقدامات منکر به ويژه بي حجابي و کشف حجاب که در جامعه ملموس است، باعث افزايش گستاخي اين افراد در واکنش به امر به معروف و نهي از منکر مردم متدين در جامعه شده است.

به نحوي که اخيرا مشاهده مي شود و شنيده ها جکايت از اين دارد که در برخي از نقاط شهر تهران از  بزرگراه ها گرفته تا خيابان هاي اصلي و فرعي و ميادين مختلف شهر تعداد زيادي از زنان و دختران جوان در خودرو هاي خود کشف حجاب کرده و با ظاهري بسيار زننده اقدام به تردد در سطح شهر مي کنند.

بر اساس گزارش خبرنگار دانا اين افراد در واکنش به امر به معروف و نهي از منکر لساني پاسخ هاي جالبي داده اند که به دو مورد از آن اشاره مي کنيم:

خانمي در محدوده شهرک غرب تهران گفته است که اين موضوع شخصي و مربوط به حريم خصوصي افراد است و به کسي ربطي ندارد! حالا نوبت ما است که هر جور مي خواهيم بيرون بياييم حتي برهنه و به شما حزب اللهي ها ربطي ندارد.

فرد ديگري در همين رابطه در حوالي خيابان پاسداران تهران اقدام به فحاشي و توهين هاي بسيار زننده به فرد آمر کرده است که از بيان آن به دليل مسائل اخلاقي معذوريم اما اين اهانت ها به نحوي بوده که از موج هجمه هاي اين زن تمام افراد حاضر در صحنه در حيرت مانده بودند و کسي واکنش نشان نمي داد.

مسئله مهم اينجاست که بخشي از اين افراد نا آگاه و جاهل هستند که مي شود با اقدامي موثر آن ها را راهنمايي و ارشاد کرد ولي به نظر مي رسد عده اي از اين افراد به صورت هدف دار  و سازماندهي شده در راستاي اسلام زدايي و از بين بردن فرهنگ اسلامي ايراني ما عمل مي کنند.

رستوران ها، شهر بازي ها، سينما ها، پارک ها و ..در طول شبانه روز محلي براي جولان اين افراد شده است به طوري که توانستند بد حجابي که يک منکر واضح است را به يک امر عادي و طبيعي تبديل کنند و اينگونه فضا سازي مي کنند که انسان شک مي کند که شايد داشتن حجاب منکر است!!!؟

مراکز خريد در حال حاضر از جمله مکان هايي است که محل حضور اين افراد با ظواهري بسيار زننده است. مراکز خريدي مثل الماس شرق ، گلستان در شرق تهران و بوستان در غرب تهران از جمله مصاديق بارز بد حجابي و در بعضي مواقع بي حجابي است.در اين مراکز حتي مانتو نيز شکل قبل خود را ندارد. ساپورت و مانتو هاي بي دکمه و شال لباس مصوب در اين پاساژ ها شده است که به واقع فضاي زشت و زننده اي را ترسيم کرده است.

جلوه و نمود ديگر اين پديده را مي توان در فضاي دانشگاهي هم مشاهده کرد. در برخي مراکز علمي و دانشگاهي دانشجويان پسر و دختر از لباس هاي تنگ و چسبان و مدل هاي زننده و تحريک کننده استفاده مي کنند و کسي تذکري نمي دهد . البته در بعضي مواقع مسئولين ( مثل مسئول بسيج يا کميته انضباطي ) تذکري مي دهد، ولي اين موارد کافي نيست. و اگر مي خواهيم اين مسئله در دانشگاه هاي ما حل شود بايد با عزم همگاني باشد،بايد تک تک دانشجويان مؤمن و دلسوز فريضه امر به معروف و نهي از منکر( البته با پشتيباني مسئولين دانشگاه ) را به نحو احسن انجام دهند.

نکته قابل توجه اينست که افرادي که مرتکب منکر مي شوند سند اعمال خود را اظهارات و آزادي عمل داده شده از سوي برخي دولت مردان و مسئولان فرهنگي مي دانند.

اکنون در جامعه متاسفانه به دليل بي توجهي مسئولين دولتي نسبت به امر حجاب و مسائل ديگر فرهنگي و با نادرست عمل کردن در اين زمينه شاهد رشد روز افزون بي حجابي و کشف حجاب و گستاخي آن ها در حمايت از رفتار شنيعشان هستيم.

پيش از اين نيز شبکه اطلاع رساني دانا اخبار و گزارشاتي در همين رابطه منعکس کرده بود ولي تاکنون اقدامي در زمينه حل اين معضل انجام نشده لذا اميدواريم مسئولين و مديران اجرايي با برنامه ريزي کامل و جامع و انجام اقداماتي موثر و عملي از رواج اين منکر که از بين برنده ارزش هاي نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران است جلوگيري کنند.

منبع:دانا