به گزارش پايگاه خبري تحليلي پيرغار، چشم، دريچه دل و انديشه انسان است، اگر چگونه نگريستن را ياد بگيريم و چگونه ديدن را تجربه کنيم، چشم، چشمه اميد و ايمان مى شود و نگاه ما، عبادت و سبب رشد و تکامل خواهد شد، و اگر آن را رها کنيم تا به هر چه هوى و هوس دستور داده نگاه کند، زيانهاى متعددى متوجه انسان خواهد شد، و به گناهان ناخواسته اى دچار خواهد شد، مگر فاصله نگاه تا گناه چه قدر است؟

اگر عقل و خرد انسان در اختيار چشم قرار گيرد، پيامدهاى روانى و غير روانى فراوانى در پى خواهد داشت که ممکن است انسان را به تباهى بکشاند.

حضرت على(عليه السلام) فرمود: «اَلعَينُ جاسُوسُ القَلبِ وَ بَريد العَقل؛( بحارالانوار، محمد باقر مجلسى، دارالکتب الاسلامية، ج 104، ص 41، ح 52؛ منتخب ميزان الحکمه، محمدى رى شهرى، قم دارالحديث، 1382، ج 1، ص 504) چشم جاسوس و مأمور دل و نامه رسان عقل است»

در جاى ديگر فرمود: «اَلعَين بَريدُ القَلب؛( ميزان الحکمه، همان، ص 504) چشم پيغام رسان دل است.»

کلمه «جاسوس» در روايت اول نشان از آن دارد که چشم بر دل م?ثر است، چون جاسوس هرچه گزارش دهد دل و فرمانده مى پذيرد، چنانکه سخنان پيغام رسان براى پيغام دهنده حجّت و اعتبار دارد. از اينجا مى توان حدس زد که نگاه، تأثيرات عميقى بر روح و روان انسان مى گذارد. شايد شاعر به همين ارتباط اشاره دارد آنجا که مى گويد:

ز دست ديده و دل هر دو فرياد                 که هرچه ديده بيند دل کند ياد

بسازم خنجرى نيشش زفولاد                      زنم بر ديده تا دل گردد آزاد

 

پيامدهاى نگاه را در چند بخش مورد بررسى قرار مى دهيم.

الف: پيامد روانى

1ـ نوعى بيمارى يا عادت مذموم

گام اول در روابط نامشروع نگاه آلوده است و گام گذاران در اين وادى، چه بسا گرفتار عادت مذموم دائمى خواهند شد. منابع دينى قرنها قبل از روانشناسان، چشم چرانى را نوعى انحراف و بيمارى دانسته است رسول خدا(صلي الله عليه و آله) فرمود: «لکلّ عضوٍ من ابن آدم حظٌّ من الزّنا العين زناها النّظر؛( جامع الاخبار، ص 408،ح 1129، به نقل از منتخب ميزان الحکمه، ج1، ص 504، ح 6141) هر عضوى از بنى آدم بهره اى از زنا دارد، و زناى چشم نگاه کردن (به بدن نامحرم) است.»

امام صادق(عليه السلام) فرمود: «النّظرة سهمٌ من سهام ابليس مسمومٌ من ترکها للّه لالغيره اعقبه اللّه ايماناً يجد طعمه؛ نگاه (به نامحرم) تير زهرآلوده اى از تيرهاى شيطان است. هر کس آن را براى خدا ترک کند نه بخاطر غير او، خدا ايمانى به او مى دهد که مزّه آن را مى چشد.»

على(عليه السلام) فرمود: «نعم صارف الشهوات غضّ الابصار؛ چشم پوشى از نگاه (حرام) بهترين عامل بازدار از شهوت است»

يقيناً مراد از مسموميّت نگاه، مسموميت جسمى و بدنى نيست بلکه مقصود مسموميّت روحى و روانى است در واقع نگاه نوعى بيمارى است که ويروس نگاه را پخش مى کند و به ديگران سرايت مى دهد.

2ـ کاهش آرامش روانى و افزايش التهاب و اضطراب

چشم چرانى آرامش روحى و روانى انسان را نابود ساخته و فرد را دچار اضطراب و تشويش مى نمايد.( مشکلات جنسى، ناصر مکارم شيرازى، قم، انتشارات نسل جوان، ص 167)

توضيح مطلب اين است که با توجّه به قدرت و دامنه نفوذ عاطفى زن و مرد بر يکديگر و نقش حساس آن دو در تأمين نيازهاى طبيعى و غريزى، جلوه گرى زنان و دختران و جاذبه هاى جنسى موجب جلب پسران و مردان شده اگر نتواند از نگاه خوددارى کند، شديداً انحراف اذهان و آشفتگى فکر و دل آن ها را در پى دارد.

نگاه هم براى مردان مشکل ساز است و هم براى دختران و زنان، چرا که برخى زنان و دختران نيز تلاش مى کنند که زمينه جذب و توجه و نگاه کردن ديگران را به خود جلب کنند.

استاد شهيد مطهرى مى گويد: «با توجّه به اينکه روح بشر فوق العاده تحريک پذير است اشتباه است که گمان کنيم تحريک پذيرى روح بشر محدود به حدّ خاصى است و از آن پس آرام مى گيرد. هيچ فردى از تصاحب زيبارويان و هيچ زنى از متوجّه کردن مردان و تصاحب قلب آنان و بالأخره هيچ دلى از هوس، سير نمى شود. تقاضاى نامحدود خواه ناخواه انجام ناشدنى است و هميشه مقرون به نوعى احساس محروميّت و دست يافتن به آرزوها و به نوبه خود منجر به اختلالات روحى و بيماريهاى روانى مى گردد که امروزه در دنياى غرب بسيار به چشم مى خورد.»( مسأله حجاب، مرتضى مطهرى، قم، انتشارات صدرا، 1374، ج 42، ص 84 ـ 87)

در منابع دينى نيز در گذشته هاى دور به اين امر اشاره شده است. امام على(عليه السلام) فرمود: «من اطلق طرفه کثر اسفه؛ هر کس چشم خويش را آزاد گذارد، هميشه اعصابش ناراحت بوده(و به آه و حسرت دايمى گرفتار مى شود)».(ميزان الحکمه، محمدى رى شهرى، همان، ج 10، ص 74 و غررالحکم، ج 2، ح 304)

و در جاى ديگر فرمود: «من اطلق ناظره اتعب حاضره؛(منتخب ميزان الحکمه، همان، ص 504، ح 61313) هر کسى چشم را رها کند زندگى فعلى خود را به رنج و ناراحتى گرفتار نموده است.»
گناه

و حضرت امام صادق(عليه السلام) فرمود: «کم من نظرةٍ اورثت حسرةً طويلةً؛( همان، ج 1، ص 504، ح 6133) چه بسيار نگاه ها که حسرت طولانى (و هميشگى را در پى دارد.» و از طرف ديگر اگر چشم را از حرام بپوشاند از نظر روحى، راحت و آسوده خواهد بود، حضرت على(عليه السلام) فرمود: «من غضّ طرفه اراح قلبه؛( همان، ح 6141) کسى که چشمش را فرو بندد دل و روحش راحت خواهد بود.»

3ـ بيمار شدن عقل

انسان در سايه پيروى از آموزه هاى نورانى اسلام، به تکامل مى رسد و عقلش رشد مى کند و در صورت سرپيچى از دستورهاى الهى و دست يازيدن به کردار خلاف شرع همچون چشم چرانى از رحمت الهى دور مى شود با خاموش شدن نور الهى در خانه دل، عقل و روح انسان دچار نوعى بيمارى مى گردد.

4- زايش گناه

نقطه آغاز بسيارى از گناهان نگاه است، وقتى نگاه رفت، به دنبال آن دل مى رود، دل رفت به دنبال آن دين مى رود، بسيارند کسانى که گرفتار دام زنا و يا خودکشى و يا ديگر کشى شده اند ولى آغاز آن با يک نگاه بوده است.

در منابع دينى به شدّت روى اين مسئله تکيه شده که گناه، گناه مى آورد، از جمله امام صادق(عليه السلام) فرمود: «النّظرة بعد النّظرة تزرع فى القلب الشهوة و کفى بها لصاحبها فتنة؛ نگاه پى در پى در قلب، شهوت ايجاد مى کند و همين براى انحراف بيننده کافى است.» از حضرت مسيح (عليه السلام) نقل شده است که فرمود: «لاتکوننّ حديد النّظر الى ما ليس لک فانّه لن يزنى فرجک ما حفظت عينک فان قدرت ان لاتنظر الى ثوب المرأة الّتى لاتحلّ لک فافعل؛( منتخب ميزان الحکمه، ص 230، ح 2740) هرگز تيز نظر به سوى چيزى که برايت (حلال) نيست نباش زيرا تا زمانى که چشمت را حفظ کنى دامنت آلوده به زنا نمى شود، و اگر بتوانى به لباس زنى که برايت حلال نيست نگاه نکنى، اين کار را انجام بده.»

اين حديث نشان مى دهد که حتى نگاه به لباس زن انسان را وادار مى کند که به خود او نگاه و نگاه به نامحرم کم کم انسان را به کار خلاف عفّت مى کشاند وهلّم جرّا.

از جمله مطالبى که امام هشتم در جواب محمد بن سنان فرمود اين است: «نگاه کردن به موى زنان شوهردار و غير آنها حرام است چون باعث تحريک(شهوت) مردان و کشيده شدن به فساد و وارد شدن به چيزى مى شود که براى او حلال و زيبا نيست و همين طور نگاه کردن به چيزهايى که مانند مو مى باشد حرام است.» (همان، ص 505، ح 6142)

على(عليه السلام) فرمود: «من اطلق طرفه کثر اسفه؛ هر کس چشم خويش را آزاد گذارد، هميشه اعصابش ناراحت بوده(و به آه و حسرت دايمى گرفتار مى شود)»

اين روايت تصريح مى کند که نگاه کردن به نامحرم عامل تحريک شهوت و کشيده شدن به فساد بدتر مى شود.

يکى از نويسندگان، مى گويد: نگاه به نامحرم در اين دنيا نيز با شعله ورشدن آتش شهوت، انسان را در فساد و تباهى غوطه ور مى سازد.»(آيين همسردارى، ابراهيم امينى، تهران انتشارات اسلامى، 43، 1374، ص 171)

استاد مطهرى: «غريزه جنسى، غريزه اى نيرومند و عميق و دريا صفت است و هرچه بيشتر اطاعت شود، سرکش تر مى گردد، هم چون آتش که هرچه به آن بيش تر خوراک بدهند شعله ورتر مى شود.»

لذا بهترين راه براى دورى از شهوات حرام، چشم پوشى از نگاه حرام است.

امام على(عليه السلام) فرمود: «نعم صارف الشهوات غضّ الابصار؛(ميزان الحکمه، مکتبة الاعلام الاسلامى، ج 1، ص 72) چشم پوشى از نگاه (حرام) بهترين عامل بازدار از شهوت است.»

 
هر چه نپايد ،دلبستگي نشايد...

جناب شيخ رجبعلي خياط ذکر « يا خَيرَحَبيبٍ و مَحبوبٍ صَلِّ عَلي مُحمّدٍ و آلِه » را بعد از ديدن نامحرم موثر و کارساز مي دانستند و بارها اين ذکر را به اطرافيان توصيه مي کردند تا از وسوسه شيطان در امان باشند، مي گفتند:

«چشمت به نامحرم مي افتد، اگر خوشت نيايد که مريضي! پس اگر خوشت آمد فورا چشمت را ببند و سرت را پايين بينداز و بگو: يا خير حبيب... ؛ يعني خدايا من تو را مي خواهم، اينها چيه، اين ها دوست داشتني نيستند ، هر چه نپايد، دلبستگي نشايد... .»

منبع:باشگاه خبرنگاران